Bilgi Kuramının Problemleri

Bilgi kuramı iki temel soruya cevap aramaktadır. Bunlardan ilki “Doğru bilgi gerçekten var mıdır?” diğeri ise “Genel geçer bilgi doğru bilgi midir?” Bu sorulara cevap arayanlar ise en genel biçimde iki kategori biçiminde incelenir;

1- “Doğru Bilginin İmkânsızlığı” konusunda aynı fikirde olan filozoflar (düşünürler)

2-”Doğru bilginin mümkündür” konusunda aynı fikirde olan filozoflar (düşünürler)

Şimdi bu kategorileri inceleyelim;

Doğru Bilginin İmkânsızlığı (Septisizm)

Doğru bilginin imkânsız olduğunu savunan filozoflara SEPTİK (Şüpheli) bu düşünce akımına ise Septisizm (şüphecilik) denir.

Septisizm Doğmatizm yani “Kesin bilgilere ulaşılabilir” akımına karşı oluşmuş bir düşünce akımıdır.  Doğmatizme karşı ilk tepki; Septisizmin öncüleri olan Sofistlerden gelmiştir. Yunanistan’da “Gezgin Öğretmenler” olarak bililnen bu düşüncelere göre  ” Genel geçerli değişmez hakikatlar yoktur.” Sofistlerin en ünlüleri Protagoras ve Gorgias’a göre: ” Gerçek yoktur, Eğer var olasydı bilinemezdi, bilinseydi bile, başkasına bildirilemezdi.

Piron ve öğrencisi Timon Sofistlere karşı savunulan şüpheciliğin katkısıyla sistemli bir deneye dayalı düşünce akımının temsilcileri olmuşlardır. Piron’a göre insan varlık ve onun bilgisi hakkında düşünmemelidir. İnsan mutluluğa ancak bu şekilde ulaşabilir.

Parmenides “gerçek” in bilgisine duyularla, deneyle ulaşılamayacağını savunur ve asıl gerçek olan tek şey varsa insanın kendisidir. Demokritos da duyulurla elde edilen bilgilere güven duymamış ve bununla birlikte renklere görmek acıyı tatmak birer duyu yanılgısıdır demiştir. Varlığın değişmez temelinin “ATOM” olduğunu dile getirmiştir.

Kuşkuculuk (Septizism): Rönesans akımından sonra doğa bilimlerinin gelişmesi sonucu 17. yüzyılda Dekart genel geçer bilgiye ulaşmak için kuşkulu olmak gerektiğini savunmuştur.

Doğru Bilginin İmkânı (Dogmatizm)

Düşüncenin doğuşu ile birlikte Rasyonalizm, Ampirizm, Kritisizm, Entüisyonizm, Pozitivizm, Analitik Felsefe, Pragmatizm ve Fenomenoloji gibi düşünce akımları doğru bilginin olabileceğini savunmuşlardır.

Rasyonalizm (Akılcılık)

Rasyonalist filozoflara göre genel bilgi kavramı vardır ve bilginin kaynağı akıldır. Sokrates, Platon, Aristoteles, Farabi, Descartes, Leibnis ve Hegel rasyonalist filozoflara örnek gösterilebilir.

Sokrates’in görüşleri

Sofistlerin felsefesinden etkilenen Sokrates, insan bilgisinin doğuştan geldiği düşüncesini savunmaktadır. Bunu kanıtlamak amacıyla hiç matematik bilmeyen köleye konuşma esasına dayanan DİLEKTİK sanatını kullanıp geometri problemini çözdürür.

Platon (Eflatun) ‘un görüşleri

Platon’un düşüncesine göre ise iki türlü evren vardır. Bunlardan ilki idealar (gerçekler) diğeri ise duyular (görünüşlerdir)dır. Birinci idealar evren görünüşüne göre evreni akıl ve duyularla kavrarız. Gerçek evrenin gölgesi, görüntüsü ve yansımasıdır.

Aristoteles’in görüşleri

Aristoteles Platon’un öğrencisidir. Fakat bu konuda hocasına katılmamaktadır. Aristoteles’e göre evren idealar bilgisine göre değil mantığa göre işler. Aristoteles ayrıca tümdengelim (dedüksiyon) esasına dayanarak bir çıkarım açıklamıştır.

Farabi’nin görüşleri

İslam felsefesinin kurucusu olan Farabi, Platon’un görüşlerinden etkilenmiştir.  Fakat Aristoteles’in geleneğine bağlı kalarak ortaya üç tür bilgi olduğu konusunda bir düşünce akımı geliştirmiştir.

1 – İlk bilgiler : Doğruluğu herkes tarafından kabul gören, diğer tür bilgilere ulaşmak için referans kabul edilen bilgilerdir.

2 – Duyulara ve mantıksal çıkarım bilgileri: Doğruluğundan kesin olarak emin olunamayan bilgilerdir.

3- Tasdiki bilgiler: Doğrulukları deneyle kanıtlanmış “akla” dayalı bilgilerdir.

Descartes(Dekart)’ın görüşleri

Yeniçağda rasyonalizmin kurucusudur. Descartes aynı zamanda ünlü bir matematikçidir. Bu nedenle düşünce sisteminin temelini matematiğin temeli üzerine oturtmuştur. Descartes bilginin her türlüsüne ulaşılabileceğini ve “Var olmasaydık şüphe edemezdik”, “Şüphe etmek düşünmektir”, ” Düşünmek ise var olmayı gerektirir” görüşlerini savunmaktadır. Ünlü “Düşünüyorum öyleyse varım.” sözü Descartes’e aitdir.

Hegel’in görüşleri

Hegel der ki: “İnsan düşüncesini ve bilinçsiz doğayı idar eder fakat asıl olan Akıldır.” Düşünmek ise  araştırılan ve bilgisini elde etmek istenen ” nesnenin özgünü bilmek ” faaliyetidir.

Empirizm (Deneycilik)

Genel geçerli bilginin varlığın kabul eden ve bu bilginin kaynağınn deney olduğunu ileri süren felsefi sisteme Epirizm yani Deneycilik denir.  Bu görüşü savunan kişiler John Locke, David Hume, Herbert Spencer’dir.