Aynı soydan gelen kişilerin yaptığı evliliğe akraba evliliği
denir. Akrabalık; anne soyundan gelebileceği gibi baba soyundan da gelebilir.
Her ikisi de aynı derecede önemlidir. Akraba evliliği genel olarak iki derecede
incelenir: Anne veya babalarından biri kardeş olan bir çiftin yaptığı
evliliklere 1. derece akraba evliliği (Kuzen Evlilikleri) denir. Büyükanne veya
büyükbabalarından biri kardeş olan çiftlerin yaptığı evliliklere ise 2. derece
akraba evliliği (Torun Evlilikleri) denir.
Akraba evliliği toplumumuzda birçok başka ülkede olduğu
gibi ciddi bir tıbbi sorundur. Genetik hastalıkların sıklığını olumsuz
etkilemesi nedeniyle üzerinde önemle durulması ve tartışılması gerekir.
Türkiye’de akraba evliliği sıklığı Hacettepe Nüfus Etütleri
Enstitüsünün 1983 yılında yaptığı çalışmada % 21.10 olarak bildirilmiştir.
Akraba evlilikleri ne tür risklere yol açar?
Akraba evliliği yapanlarda ölü doğum sıklığının normal
topluma göre yaklaşık 2 kat arttığı bildirilmiştir (Normal toplumda %1.24,
akraba evliliklerinde %2.14). Düşük ve ölü doğumlar birlikte ele alındığında
aynı artış yine dikkati çekmektedir (Normal toplumda %5.21, akraba
evliliklerinde % 10.55). Yeni doğan kayıpları açısından bakıldığında ise %50
lik bir artış söz konusudur (Normal toplumda %10.76, akraba evliliklerinde
%16.29). Ayrıca akraba evliliklerinde doğumsal kusurların 10 kat arttığı
bildirilmektedir.
Akraba evlilikleri otozomal resesif (çekinik) ve çok
faktörlü kalıtım gösteren hastalıkların görülme sıklığını arttırmaktadır.
Genler anne babadan çocuklara özelliklerin nakledilmesini sağlayan yapılardır.
Anne babadan çocuklara aktarıldıkları içinde aynı aile içinde genler arasında
benzerlik ihtimali çok yükselmektedir. Akraba evliliği ile görülme riski artan
hastalıklarda da her iki eşte de aynı tip bozuk genlerin olması gereklidir.
Akrabalar arasında genler arasında benzerlik sıklığı arttığı için hastalıklı
çocuk sahibi olma ihtimali de akrabalar arasında artmaktadır.
Anne ve babanın kan gruplarının uyuşması risk olmadığını
göstermez. Kan uyuşmazlığı ile akraba evliliğine bağlı riskler tamamen
ilgisizdir.
Özürlü (görme, işitme özrü gibi) insanların aynı özre
sahip insanlarla evlenmeleri de önerilmez. Aynı özre sahip insanlar evlenirse
bebekte risk fazladır.
Akraba evliği yapanların sağlıklı çocuğu olabilir mi?
Olabilir ancak akraba evliliği yapanlarda diğer
evliliklere göre risk artmaktadır. Aileleri yanıltan en önemli nokta, kendi
aile ve çevrelerinde başkalarının yaptıkları akraba evliliklerinden sağlıklı
çocuklar doğmasıdır. Ailenin daha önceki gebeliklerinden sağlıklı çocukları
olması daha sonraki gebeliklerdeki risk olmadığını göstermeyeceği gibi, daha
önce hasta çocukları olması sağlıklı çocuklarının olmayacağını da göstermez. Bu
çiftlerde hastalıkları bebek doğma riski artar ancak doğan çocukların yaklaşık
%95’i tamamen sağlıklı olurlar. Aynı anne-babadan hem sağlıklı hem hasta
çocuklar olabilir.
Akraba evliliği yapmış çiftler nasıl izlenmelidir?
Öncelikle ailenin 3 kuşaklık bir aile ağacı çizilmeli ve
her bir birey hakkında bilgi alınmalıdır. Aile ağacında herhangi bir hastalığın
belirtileri saptanırsa bu durumla ilgili bilgilere ulaşılmalıdır. Ailedeki
hasta bireyin tıbbi kayıtları, fotoğrafları ve ailenin verdiği bilgiler
değerlendirilmelidir. Gereği halinde ilgili branşta uzman kişilere
danışılmalıdır. Hastalığın kalıtım kalıbına göre araştırdığımız birey için risk
hesabı yapılır. Risk artışı varsa bu hastalığa yönelik testler planlanır ve
test sonuçlarına göre ailenin gebeliklerinde risk varsa prenatal tanı
planlanmalıdır.
Ailede belirlenen bir risk faktörü yoksa o toplumda sık
görülen resesif hastalıklar ile ilgili taşıyıcılık testi yapılır. Bu ülkemiz
için talessemi açısından yapılmaktadır.
Akraba evliliğinde gebelikte takip nasıl olmalı?
Bu ailelere gebeliklerinde takip altında olmaları,
gebelikte biyokimyasal tarama testi, 2. basamak USG takibi ve bebeklerinin
doğduğunda değerlendirilmesi ve işitme kayıpları ve metabolik hastalıklar
açısından araştırması yapılmalıdır. Normal gebeliklerde yapılan ikili, üçlü,
dörtlü testler, ayrıntılı ultrasonografi bu gebeliklerde de yapılır. İkili,
üçlü, dörtlü testler akraba evliliği ile kalıtımsal geçen hastalıkları
göstermez sadece normal gebeliklerde olduğu gibi kromozomal aykırılık taraması
amacıyla yapılır. Akraba evliliklerinde 11-14 haftalar arasında gerektiğinde
yapılan CVS (koryon villus örneklemesi) ile bazı hastalıklar tespit edilebilir
ve bu durumda aile gebeliğin sonlandırılmasını isteyebilir.
Akraba evliliklerinde PGD yöntemi ile hastalıklı bebek
riski önlenebilir:
PGD (Preimplantasyon genetik tanı) yöntemi ile ilgili
konuya buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Bu yöntem ile anne ve babadan alınan
yumurta ve sperm dış ortamda döllendirilerek embriyo oluşturulmaktadır. Oluşan
embriyodan alınan hücre örneğinde bazı hastalıkların varlığı araştırılır ve
hastalık saptanmayan embriyo anne rahmine transfer edilir.
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder
Yorumlarınız İçin Teşekkür Ederim