Felatun Bey ile Rakım Efendi Kısa Özeti

Kitabın Adı: Felatun Bey ile Rakım Efendi
Yazarı: Ahmet Mithat

Kitap Özeti:

Mustafa Meraki Efendi evlidir. Bir kızı, bir oğlu vardır. Oldukça zengindir. Alafrangalığa özenir. Bunu da çocuklarını temiz ve şık giydirmekle başardığına inanır. Fakat, eğitimlerine gereken önemi vermez. Çocukların öğrendikleri her şey yüzeyde kalır. Oğlu Felatun Bey de babasma benzer. O da yarı buçuk Fransızcasıyla, şık giyimiyle, yabancı aileler arasında bulunmakla, lüks eğlence yerlerine gitmekle batılılaştığını sanır.

Öte yandan, Rakım Efendi bir kavasın oğludur. Küçükken babası ölür. Kendisini annesi ile dadısı Fedai büyütür. Annesi de ölünce, büsbütün dadının eline kalır. Fedai hizmetçilik yaparak, şuna buna çamaşır yıkayarak onu büyütür. Verdiği terbiye Rakım’ın ciddi, sorumluluğunu bilen, ekmeğini taştan çıkaran bir insan olmasını sağlar. Ayrıca, Rakım da kendi kendini yetiştirir. Fransızca öğrenir. Bir dairede katiplik yapmaya başlar. İşine olan bağlılığı, çevresine olan saygısı kısa zamanda yükselmesine yardım eder. Boş zamanlarında yabancı ailelere Türkçe dersleri verir.

Felatun Bey ise zamanını eğlence ve içki evlerinde geçirir. Babası onu bir daireye katip olarak yerleştirmiştir, ama o haftada ancak bir gün işe gidebilir. Saatleri doludur. Her gün terzileri, ayakkabıcıları dolaşır. Tanıdıklarını ziyaret eder.

Bir gün babası ölür. Felatun Bey’e yüklü bir miras kalır. Bu arada İtalyan olan bir oyuncu kadınla tanışır. Parasını onunla har vurup harman savurur. Kısa zamanda servetini bitirir. Borçlular kapıya dayanınca şaşkına döner. Neyse ki bir baba dostu yardımına koşar. Ona uzak bir şehirde iş bulur. Felatun Bey, utanç ve pişmanlık içinde, gizlice İstanbul’dan ayrılır.

Rakım Efendi durmadan çalışır. Düzenli ve tutumludur. Kazandığı parayı haketmek ister. Bir gün evine küçük bir cariye alır. Canan’ı gücü yettiğince eğitir. Müzik dersleri verir, yabancı dil öğretir. Evdeki dadı da ona ev işlerini gösterir. Küçük cariye yavaş yavaş büyür, güzel bir kız olur. Rakım Efendi Canan’ın kendisini sevdiğini anlar. O da ona karşı duygusuz değildir. Sonunda evlenirler. Çektikleri sıkıntılar kısa zamanda mutluluğa dönüşür.

Kitapla İlgili Yorumlar – Yargı:

*Eser, Avrupa uygarlığı çevresine girmeye başlayan Türkiye’de bu yeni uygarlığı hazmedemeyerek türemeğe başlayan züppe tipini anlatmaktadır. Felatun Bey Avrupa uygarlığının yalnız kabuğunu görmüş, Avrupalının yalnız süs ve giyiniş tarafını taklit etmiştir. Yazar, bu tipi daha iyi canlandırabilmek için, Felatun Beyin karşısına, Avrupa uygarlığının kültür yanını hazmetmiş olan Rakım Efendi tipini çıkarmıştır. (Cevdet Kudret).

*Felatun Beyle Rakım Efendi romanı, Ahmet Mithat’ın eserleri arasında özel bir yer alır. Tanzimatla ortaya çıkan gösteriş alafrangalığının, konak mirasının, rahat hayatlar içinde yetişmiş, sınavdan geçmemiş yüksek zümre beyzadelerinin bir örneği olan Felatun Bey; Ahmet Mithat’ın kalemiyle bütün yanlarından didiklenir. Halktan gelen yazar, haksız başlangıçlardan yola çıkan ve hazır olanaklardan yararlanan hınç duyduğu zengin çocuğunun adım adım yıkılışını gösterir, her fırsatı kullanarak onu gülünç durumlara düşürür. Bir otobiyografik roman niteliğini de taşıyan eserde Rakım Efendi, hemen hemen Ahmet Mithat’m kendi yetişme yollarından gelir. Roman, pek açık bir şekilde Rakım’ın zaferiyle, okuma ve öğrenim yoluyla iş ve kazanç sağlayarak sınıf değiştiren; zenginleşen, burjuvalaşan Rakım’ın zaferiyle biter. (Rauf Mutluay).

* Ahmet Mithat, hikaye ve romanlarında kendisini gizlemez, arada bir vakanın yürüyüşünü keserek okuyucuya hitap eder, anlatılan şey hakkında sual sorar ve kendi düşüncesini bildirir; eseri, okuyucularla böyle konuşa konuşa devam ettirir. Hikaye ve romanlardaki kişilere karşı yazarın tarafsız kalması, onlar hakkındaki sevgi, acıma, nefret vs. gibi duygularını belli etmemesi lazımdır, Yukardaki parçada ise, yazarın vaka kahramanları hakkındaki duygularını gizlememiş olduğunu örneklerle gösteriniz. (Abdurrahman Nisari).

«Felatun Beyle Rakım Efendi, o zamanlarda gazete ve bilhassa mizah gazetelerinde yer alan züppe tipi tenkit ve hicivlerinden biri. Sonraları Hüseyin Rahmi Şık, Recaizade Ekrem Araba Sevdası, gene Hüseyin Rahmi Şıpsevdi, Ömer Seyfettin Efruz Bey ile bu tipin devir devir örneklerini vermişlerdir. Kitap, çok tabi ki, büyük bir tarafgirlikle yazılmıştır. Belli ki Ahmet Mithat, Felatun Beyi hiç sevmiyor ve Rakımı çok seviyor. Bunu belli etmek için birincide fazla gaddar oluyor, ikincide fazla şefkatli. (Mustafa Nihat Özön).