TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER

Devletin vatandaşlarına verdiği ve yasalarla korunan haklara temel haklar denir.

- Kişi Hakları

- Sosyal ve Ekonomik Haklar

-Siyasal Haklar diye 3 bölümde incelenebilir.

Temel Haklar

1- Yaşama Hakkı

Kişinin fiziksel varlığının sürdürebilmesinin güvencesini oluşturan insan hakkıdır. Yaşama hakkı, Birleşmiş Milletler Örgütü tarafından kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nde, Avrupa Konseyi tarafından kabul edilen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ve 1982 Anayasası’nda güvence altına alınmıştır.
2-Kişi Dokunulmazlığı Hakkı

Kişinin iktidara karşı korunması demektir. Kişi dokunulmazlığı en temel insan haklarından biridir. Kişi özgürlüğü ve güvenliği, ikisi birlikte, insanın yasayla belirlenmiş ve sınırlandırılmış durumlar dışında hareket serbestliği ve özgürlüğünden yoksun bırakılmaması anlamına gelir.

3-Sağlık Hakkı

Sağlık hakkı, insanın bedensel ve ruhsal sağlığını korumayı ve tedavi görme hakkını ifade eder. Devletin görevlerinden biri de halkın sağlığını koruyucu önlemler almak, hastalar için tedavi imkanları oluşturmaktır. Sosyal devlette, çeşitli sigorta yöntemleriyle insanların hastalık, yaşlılık ve düşkünlük dönemlerinde ihtiyaçları göz önünde bulundurulur ve buna göre önlemler alınır.

4-Eğitim Hakkı

Kişinin eğitim ve öğretim görme hakkıdır.

5-Dilekçe Hakkı

Bireylerin, kişisel veya kamusal konularla ilgili dilek ve şikayetlerini yalnız veya başkaları ile birlikte yargı organı dışındaki resmi kuruluşlara sunabilme hakkıdır.

6-Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 12. maddesine göre: “Kimsenin özel hayatına, ailesine, konutuna ya da haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, şeref ve adına saldırılamaz. Herkesin bu gibi karışma ve saldırılara karşı yasa tarafından korunmaya hakkı vardır.”

7-Konut Dokunulmazlığı Hakkı

Kanunun açıkça gösterdiği hallerde usulüne göre verilen hakim kararı olmadıkça, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise Cumhuriyet Savcıları ve onların yardımcıları sıfatıyla emirlerini yerine getirmeye memur olan Güvenlik Güçleri dışında hiç kimsenin konutunuza girememesi, arama yapamaması ve buralardaki eşyanıza el koyamamasıdır.

8-Seçme ve Seçilme Hakkı

Seçme ve seçilme hakkı, vatandaşlık görevlerinden birisidir. Seçimlere katılmak, seçmek, aday olmak demokrasinin en önemli özelliğidir. 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı, seçme ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir. Ancak silah altındaki er ve erbaşlar, askeri öğrenciler, ceza evlerinde tutuklu bulunanlar ve hükümlüler oy kullanamazlar.