Erime Donma Buharlaşma ve Yoğunlaşma Canlıların Yaşamındaki Önemi Nedir

Sanayide kullanılan ham maddelerin saf olarak elde edilmesinde kullanılır. Veya çıkarılan madenlerin işlenmesinde.

Örneklendirirsek:

Çıkarılan madenlerin tamamına yakını saf olarak çıkarılmaz. Madenin içindeki diğer maddeleri ayrıştırmak için maddelerin ayırt edici özellikleri kullanılır. Veya Ham petrolün ayrıştırılması işlemi yine bu sayede gerçekleşir.

— Maddelerin ayırt edici özelliklerinden yararlanılarak sanayide teknolojide birçok alanda yararlanılmaktadır. Öz kütle farkı ile çözünürlük ile hal değişimi kullanılarak ayrıştırma yapılmaktadır. Yangın alarmlarında sigortalarda metallerin genleşme özelliğinden yararlanılmaktadır.

— Gıda sanayisinde öz kütle farkından dolayı maddelerin ayrıştırılmasını (süzme, damıtma vb.) yöntemler uygulanarak kullanılır.

Maddenin Ayırt Edici Özelliklerinin Saniyede ve Teknolojide Kullanımı

Laboratuarda bir sıvının içinde çözünmüş olabilecek öteki maddelerden ayrıştırılarak arıtılması gerektiğinde kullanılan en kolay yöntem damıtmadır. Damıtma sıvının buharlaşıncaya kadar ısıtılıp daha sonra yükselen buharın bir soğutma yöntemiyle yeniden sıvılaştırılmasıdır. Böylece sıvı önceden içerdiği buharlaşmaz maddelerden arınmış olur. Kaynama noktaları değişik iki sıvının ayrıştırılmasında damıtma yöntemi kullanıldığında işleme ayrımsal damıtma adı verilir.

Kapalı bir kapta buhar elli bir basınca ulaşıncaya kadar sıvı buharlaşacaktır. Bu basınç yalnız sıcaklığa bağlıdır ve buharlaşmanın belli bir sıvı için belli bir sıcaklıkta maksimum sınırını gösterir. Buharın doymuş olduğunu gösterir. Her sıvının özel bir basınç değeri vardır. Basınç değeri sıvının doğal yapısına uçuculuğunun yüksek ya da düşük olmasına bağlıdır ve maddenin miktarından bağımsızdır. Buhar basıncı hemen her zaman mili metre cıva olarak tanımlanır. Bu aynı miktarda basınç yapma etkisindeki cıva sütunun uzunluğudur.

Bir sıvını buhar basıncı sıcaklığın artması ile yükselir. Suyun arıtılması buharlaşma hızını artırır. Sıcaklıktaki bu artış buhar basıncını sıvıya uygulanan dış basınca eşit duruma getirince sıvı kaynar, bir başka deyişle sıvı ile buhar arasındaki denge bozularak, sıvı tümüyle buhar haline geçer. Tüm hal değişimlerinde olduğu gibi, kaynama sırasında tüm sıvı buhar haline geçinceye kadar sıcaklık değişmez kalır. Deniz seviyesinde su 1atm basınç altındadır.100Cde suyun buhar basıncı 1atmye eşittir. Bu yüzden suyun kaynama noktası 100C’dir.

Bir sıvı daha uçucu oldukça, belli bir sıcaklıkta buhar basıncı yükselir ve dış basınca ulaşması kolay olur. Buna iyi bir örnek olan eterin kaynama noktası son derece yüksek bir buhar basıncının bir sonucu olarak 35C0’dir. Bu özelliklere dayanılarak bir çözelti, içindeki katışıklardan arıtılabilir. Ama bir karışımındaki iki sıvının kaynama noktaları arasında 80C den yüksek bir fark varsa, bunların ayrıştırılması kolaydır, kaynama noktaları arasındaki fark 80C den az ise iki arı bileşe elde etmek zordur

Karalar Denizlere Oranla Daha Çabuk Ve Fazla Isınırken, Denizler Daha Yavaş Ve Az Isınır.

Karalar ve denizlerin etkisi: 

Karalar denizlere oranla daha çabuk ve fazla ısınırken, denizler daha yavaş ve az ısınır. Çünkü;

• Karaların öz ısıları daha düşüktür.

• Karalar durağandır.

• Karalar mat, denizler ise saydamdır.

Karalarda güneş ışınlan ancak 50-100 cm derinliğe kadar etki ederken, bu derinlik denizlerde 150-200 metre kadardır. Sıcaklık yazın karalarda çok yüksek olmasına karşın, kışın da çok düşer. Günlük ve yıllık sıcaklık farkı fazla olur. Denizler karalara oranla geç ısınıp geç soğuduğundan karasal iklimlerde en sıcak ay Temmuz iken, denizel iklimlerde Ağustos’tur. Kuzey Yarımkürede karaların oranı Güney Yarımküre’ye göre daha fazla olduğundan yıllık sıcaklık ortalaması Güney Yarımküre’den 2 derece fazladır. Yine Kuzey Yarımküre’de karalar Güney Yarımküreden daha fazla yer kapladığından Kuzey Yarımküre’de yazın fazla ısınma, kışın da fazla soğuma gerçekleşir. Bu durum yıllık sıcaklık farkını artırır. İzoterm eğrilerinde de sapma Kuzey Yarımküre’de daha fazla olur. Kara ve denizlerin farklı ısınmasının diğer bir sonucu ise; denizden karaya esen rüzgarların yazın serinletici, kışın ılıtıcı etki yapmasıdır. Yaz aylarında Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Akdeniz Bölgesi’nden fazla ısınması, kış aylarında ise fazla soğuması, karasal ve denizel bölgelerin farklı ısınmasına bir diğer örnektir.

Nemin etkisi: Havadaki su buharına nem denir. Nem miktarı deniz ve göl kenarlarında fazla, denize uzak ve yüksek bölgelerde azdır. Nemin sıcaklık dağılışına etkisi;

• Nem bir yerin fazla ısınmasını ve soğumasını engelleyerek günlük ve yıllık sıcaklık farkını azaltır.

• Ekvator çevresi güneş ışınlarını dik veya dike yakın açıyla almasına rağmen, Dünya’nın en sıcak yeri değildir. Bu durumun nedeni nemliliğin fazla olmasıdır. Oysa güneş ışınlarını yıl içinde daha eğik alan dönenceler civarı nem azlığı nedeniyle aşırı ısınma sonucu Dünya’nın en sıcak yerleri olmuştur.

• Havanın bulutlu olduğu günlerde yerin ısı kaybı az, bulutsuz olduğu günlerde ise ısı kaybı fazla olur.

• Türkiye’de bağıl nem oranı en fazla Karadeniz kıyılarında olduğundan, günlük ve yıllık sıcaklık farkı en az bu kıyılarda yaşanır. Oysa Türkiye’nin denizden uzak iç kesimlerinde nem azlığı sonucu, günlük ve yıllık sıcaklık farkı artar, yazın aşırı ısınma, kışın aşırı soğuma gerçekleşir.

• Burdur, Van, Beyşehir ve İznik gibi yerler göl kenarında bulunduklarından nemliliğin etkisinde kalırlar.

Okyanus akıntılarının etkisi: Deniz veya okyanus sularının yatay yönde yer değiştirmesine akıntı denir. Daimi rüzgarlar okyanus yüzeylerinden 100-200 m derinliklere kadar olan suları hareketlendirir. Hareketlenen bu sular oluştukları bölgenin sıcaklık özelliklerini büyük ölçüde ulaştıkları bölgelere taşırlar. Ekvator çevresinden kutuplara doğru hareket eden sular, sıcak okyanus akıntısı özelliği taşır ve geçtiği kıyıların sıcaklığını artırır. Golfstream, Brezilya, Kuroşiyo ve Alaska gibi akıntılar sıcak karakterlidir. Kutuplar çevresinden ekvatora doğru hareket eden sular soğuk okyanus akıntısı özelliği taşır ve geçtiği kıyılarda sıcaklığı azaltır. Labrador, Kanarya, Oyoşiyo, Kaliforniya, Benguela ve Humbolt gibi akıntılar soğuk karakterlidir. Golfstream sıcak su akıntısının etkili olduğu İngiltere kıyılarının, aynı enlemde yer alan ve Labrador soğuk su akıntısının etkili olduğu Kanada’nın doğu kıyılarından 10 derece kadar sıcak olması okyanus akıntılarının sıcaklık üzerindeki etkisini